وسواس فکری عملی چیست؟ + روش های تشخیص و درمان ocd
اختلال وسواس فکری عملی (OCD) با افکار مزاحم و ناخواسته ای که به همراه دارد، فرد مبتلا را به انجام رفتارهای تکراری و اجباری سوق می‌دهد. این افکار و رفتارها به شدت کیفیت زندگی و روابط اجتماعی فرد بیمار را تحت تأثیر قرار می‌دهند. در این مقاله ابتدا تعریف می‌کنیم که اختلال وسواس فکری عملی چیست و سپس به بررسی علت‌ها، روش تشخیص و روش‌های درمان این اختلال می‌پردازیم و به شما کمک می‌کنیم تا با درک بهتر این موضوع، به بهبود سلامت روان خود و اطرافیانتان کمک کنید. برای اطلاع از علائم و درمان بیماری ocd، این مقاله را مطالعه کنید.
وسواس فکری عملی؛ عامل شکل‌گیری افکار، عقاید یا وسواس مکرر و ناخواسته
برای تشخیص و درمان ocd ابتدا باید بدانیم که اختلال وسواس فکری عملی چیست. وسواس عملی یا ocd، اختلالی است که در آن فرد بیمار افکار، عقاید یا وسواس مکرر و ناخواسته دارد. افراد مبتلا به ocd برای خلاص‌شدن از شر افکار مزاحم، به انجام کارهای تکراری و بیهوده سوق داده می‌شوند. رفتارهای تکراری مانند شستن و تمیز کردن مکرر دست‌ها، بررسی مکرر اشیا و اعمال ذهنی مانند شمارش، به‌طور قابل‌توجهی در فعالیت‌های روزانه و تعاملات اجتماعی فرد مبتلا اختلال ایجاد کند.
بسیاری از افراد بدون اختلال وسواس فکری عملی نیز افکار ناراحت‌کننده یا رفتارهای تکراری دارند. با‌این‌حال، این رفتار زندگی روزمره آنها را مختل نمی‌کنند. انجام ندادن این رفتارها در افراد مبتلا به اختلال ocd باعث ایجاد ناراحتی شدید می‌شود که اغلب به ترس از عواقب وخیم انجام ندادن کارهای وسواسی مرتبط است. بسیاری از افراد مبتلا به اختلال وسواس فکری عملی می‌دانن د که افکار وسواسی آنها واقع‌بینانه نیست، ولی در خلاصی از افکار وسواسی یا توقف اقدامات اجباری ناتوان هستند.
عمل تشخیص وسواس فکری عملی مستلزم وجود افکار وسواسی یا کارهای اجباری وقت‌گیر در فرد مبتلا هستند (بیش از یک ساعت در روز) که باعث ناراحتی قابل‌توجهی در او شده و عملکرد کاری یا اجتماعی وی را مختل می‌کنند. زنان کمی بیشتر از مردان به وسواس فکری عملی مبتلا می‌شوند. وسواس فکری عملی اغلب در دوران کودکی، نوجوانی یا اوایل بزرگسالی شروع می‌شود. با این حال، برخی از افراد ممکن‌است برخی از علائم اختلال وسواس فکری عملی را داشته باشند، اما دچار این اختلال نباشند.
۴ عامل برای تشخیص اختلال ocd، وجود تقارن، افکار ممنوعه، تمیزی وسواس‌گونه و احتکار؛
علائم اختلال ocd شامل 13 دسته ازپیش‌تعریف‌شده است. این علائم در سه تا پنج گروه قرار می گیرند. عامل تقارن، عامل افکار ممنوعه، عامل تمیزی وسواس‌گونه و عامل احتکار، چهار فاکتور و علت اختلال وسواس فکری محسوب می‌شوند. عامل تقارن با وسواس‌های مربوط به ترتیب، شمارش و تقارن و تکرار اجباری ارتباط بسیاری دارد. عامل افکار ممنوعه ارتباط بالایی با افکار مزاحم با ماهیت خشونت آمیز، مذهبی یا جنسی دارد. فاکتور تمیز کردن با وسواس در مورد آلودگی و اجبار مربوط به تمیز‌کردن ارتباط دارد. عامل احتکار نیز شامل احتکار وسواس‌ها و اجبارهای مرتبط است.
در تشخیص وسواس فکری عملی درمی‌یابیم که تفاوت‌هایی در سن شروع بیماری بین مردان و زنان وجود دارد؛ به‌طوری که میانگین سن شروع OCD برای پسران 9.6 و برای دختران 11.0 است. کودکان مبتلا به OCD اغلب به سایر اختلالات روانی مانند ADHD، افسردگی، اضطراب و اختلال رفتار مخرب نیز مبتلا هستند. در بزرگسالی نیز میانگین سن شروع وسواس فکری عملی به ترتیب برای مردان و زنان 21 و 24 سال است.
بسیاری از علائم ocd نتیجه اختلالات توامان است. برای مثال، بزرگسالان مبتلا به OCD علائم بیشتری از اختلال نقص توجه و بیش فعالی (ADHD) و اختلال طیف اوتیسم (ASD) نسبت به بزرگسالان بدون OCD نشان داده‌اند. در رابطه با علت اختلال وسواس فکری، محققان از شرکت کنندگان در یک مطالعه انجام شده توسط دانشگاه استنفورد آمریکا در سال ۲۰۰۳ پرسیدند که چه چیزی باعث شروع اولیه بیماری ocd در آنها می‌شود. 29 درصد از بیماران پاسخ دادند که یک عامل محیطی در زندگی آنها وجود دارد که زمینه‌ساز این وسواس بوده است. در مجموع، اکثر شرکت کنندگانی که به این سوال پاسخ دادند، عامل محیطی را مهم‌ترین علت ابتلا به اختلال وسواس فکری عملی اعلام کردند.
روش‌های درمان وسواس فکری عملی
روش‌های درمان اختلال وسواس فکری عملی شالمل موارد زیر می‌شود:
گفتاردرمانی و درمان دارویی؛ از رایج‌ترین روش‌های درمان اختلال ocd
کیفیت زندگی در بیماران مبتلا به OCD پس از درمان وسواس فکری عملی بیشتر شده و عملکرد آنها در محیط کار نیز بهبود قابل‌توجهی پیدا می‌کند. درمان اختلال ocd، عملکرد بیمار مبتلا را در مدرسه و محیط کار بهتر کرده و باعث لذت بردن بیشتر از روابط عاطفی در آنها می‌شود. در این بخش، مهم‌ترین روش‌های درمان وسواس فکری عملی را نام‌برده‌ایم:
درمان شناختی رفتاری؛ قوی‌ترین روش درمان وسواس فکری عملی
یکی از درمان‌های موثر برای بیماری ocd، درمان شناختی رفتاری (CBT) است. در این روش و در طول جلسات درمانی، بیماران در معرض موقعیت‌های ترسناک یا تصاویری قرار می‌گیرند که بر وسواس‌های آنها تمرکز دارد. در ابتدا درمان اغلب باعث افزایش اضطراب در فرد مبتلا می‌شود. سپس به بیماران آموزش داده می‌شود که از انجام رفتارهای اجباری معمول‌شان خودداری کنند. در ادامه، بیماران با ماندن در یک موقعیت ترسناک بدون اینکه اتفاق وحشتناکی رخ دهد، یاد می‌گیرند که افکار ترسناک آنها فقط در ذهن آنها جای دارد و واقعی نیستند.
آنها همچنین می‌آموزند که بدون انجام رفتارهای تشریفاتی می‌توانند با افکار خود کنار بیایند و به مرور زمان اضطراب فراگیر آنها نیز کاهش می‌یابد. برخی از افراد مبتلا به OCD ممکن‌است با شرکت در جلسات درمانی CBT به دلیل اضطراب اولیه‌ای که در آنها ایجاد می‌شود موافقت نکنند، ولی باید بدانند که این روش قوی‌ترین ابزار موجود برای درمان بسیاری از انواع OCD محسوب می‌شود.
دارو درمانی؛ یکی از روش‌های درمان افسردگی حاد
دسته‌ای از داروهای شناخته شده به عنوان مهارکننده های انتخابی بازجذب سروتونین (SSRIs) که معمولاً برای مقابله با افسردگی استفاده می شوند، در درمان OCD نیز موثر‌اند؛ البته، دوز مورد استفاده برای درمان OCD اغلب بالاتر از دوز مورد استفاده برای درمان افسردگی است. نتیجه این درمان دارویی معمولاً پس از شش تا دوازده هفته کاملاً در بیمار قابل‌مشاهده است. بیماران با علائم OCD خفیف تا متوسط بسته به تشخیص پزشک، ترجیح بیمار یا وجود یا عدم وجود سایر زمینه‌های روانشناختی مرتبط در بیمار با CBT یا دوز مشخصی از دارو درمان می‌شوند. بهترین درمان OCD ترکیبی از CBT و داروی SSRI است، به خصوص اگر علائم OCD در فرد بیمار شدید باشد.
جراحی؛ آخرین روش درمانی برای بیماران مبتلا به افسردگی خیلی حاد
کپسولوتومی شکمی گاما، یک روش جراحی مناسب بیماران مبتلا به افسردگی است که به درمان‌های معمولی پاسخ نمی‌دهند. از این روش درمانی به دلیل برخی تعصبات پزشکان و تهاجمی بودن این عمل، کمتر استفاده می‌شود. در این عمل با تحریک عمیق مغز، از طریق کاشتن یک دستگاه در مغز، داده‌هایی برای افزایش کارایی بافت مغز به آن ارسال می‌شود.
خودمراقبتی؛ آسان‌ترین روش برای پیشگیری و درمان افسردگی
انتخاب و حفظ سبک زندگی سالم، موثرترین عامل پیشگیری از ابتلا به بیماری OCD است. خواب با کیفیت کافی، خوردن غذای سالم، ورزش‌کردن و گذراندن وقت با عزیزان به سلامت روان افراد کمک بسیاری می‌کند. همچنین، استفاده از تکنیک‌های آرام‌سازی مغز مانند مدیتیشن، یوگا، تجسم و ماساژ نیز در کاهش استرس و اضطراب تاثیرگذار است و یکی از روش‌های درمان استرس و اضطراب بدون دارو است.
وسواس فکری عملی؛ بیماری ذهنی آزارد‌هنده ولی قابل‌درمان
اختلال وسواس فکری عملی نوعی بیماری پیچیده و چالش‌برانگیز است که تاثیرات عمیقی بسیاری روی کیفیت زندگی افراد مبتلا به آن دارد. با شناخت دقیق علائم، علل و روش‌های درمانی این اختلال، می‌توانیم به بهبود وضعیت افراد مبتلا و پیشگیری از عواقب آن کمک کنیم. درمان‌های شناختی رفتاری، دارو درمانی و روش‌های خودمراقبتی، بهترین راهکارهای مؤثر برای درمان و مقابله با وسواس فکری و بهبود کیفیت زندگی فرد مبتلا محسوب می‌شوند. برای اطلاع بیشتر درباره این بیماری و شروع درمان آن، پیشنهاد می‌کنیم با مشاورین کلینیک روانشناسی آوینه مشورت کنید.
دیدگاهتان را بنویسید