تروما در روانشناسی چیست؟ + نشانه ها و راه های درمان
افرادی که سابقه تجربه حوادث بسیار تلخ و ناگوار را دارند، با هر‌بار یادآوری آن واقعه دچار وحشت و ترس می‌شوند که به آن تروما گفته می‌شود؛ ولی تروما فقط محدود به این مورد نیست و انواع مختلفی دارد. در این مقاله می‌آموزید که تروما در روانشناسی چیست و انواع تروما در روانشناسی آشنا می‌شوید. اگر دوست دارید بدانید که تروما روحی چیست و با راه‌های تشخیص و درمان آن آشنا شوید، مطالعه این مقاله را به شما توصیه می‌کنیم.
تروما در روانشناسی چیست؟
تروما وضعیتی است که ما در حوادث بسیار استرس‌زا، ترسناک یا ناراحت‌کننده تجربه می‌کنیم و به‌سختی می‌توانیم با آنها کنار بیاییم یا اینکه خارج‌ازکنترل هستند. بسیاری از ما در زندگی خود رویدادهایی را تجربه می‌کنیم که دردناک و آسیب‌زا تلقی می‌شوند. تروما در هر سنی ممکن است اتفاق بیفتد و نوع واکنش همه افراد به آن یکسان نیست.
اگر سوال شما این است که تاثیر و نقش تروما در روانشناسی چیست، پاسخ این است که تروما تأثیری پایدار بر احساس ایمنی و توانایی فرد در تنظیم احساسات دارد؛ همین موضوع نیز زمینه‌‌ساز ایجاد اختلالات روانی و مشکلات ذهنی می‌شود که علم انواع روانشناسی را با آن مرتبط و درگیر می‌کند. همچنین، تروما باعث ایجاد علائم فیزیکی مانند سردرد، مشکلات گوارشی، خستگی، ضربان قلب، تعریق و احساس پرش چشم و سایر اندام‌ها در بدن فرد درگیر با آن می‌شود.
انواع تروما در روانشناسی چیست؟
بسیاری از تجربیات رخ داده در زندگی ما آسیب‌زا هستند و هر شخص تروما را به روش منحصر‌به‌فرد خود تجربه می‌کند؛ ولی برخی از تجربیات یا رویدادهایی که منجر به تروما می‌شوند، در انواع تروما مشترک و یکسان هستند. در این بخش از مقاله انواع تروما در روانشناسی را معرفی می‌کنیم:
تروما دوران کودکی؛ یکی از ماندگارترین انواع تروما
تجربه ضربه روحی در دوران کودکی احتمال ابتلا به مشکلات روانی در بزرگسالی را افزایش می‌دهد. این تجربیات منفی اگر به خوبی توسط اطرافیان و خود شخص مدیریت نشده باشند، باعث ایجاد عادت‌ها و عواقب جبران‌ناپذیر مانند افسردگی و اختلالات اجتماعی در فرد درگیر با آن می‌شوند.
تروما جمعی؛ عواقب تجربه گروهی یک رویداد آسیب‌زا
در زمینه اطلاع از اینکه تروما چیست و انواع آن کدام است باید بگوییم، تروما جمعی زمانی اتفاق می‌افتد که یک رویداد آسیب‌زا برای تعداد بالایی از افراد در یک زمان رخ دهد. نه به این معنی که همه افراد درگیر با آن احساس یکسانی نسبت به آن داشته باشند، یا میزان آسیب در آنها برابر باشد؛ بلکه به این معنی که هر شخصی به اندازه و به روش خود از آن آسیب دیده یا با آن کنار آمده است.
تروما نسلی؛ تاثیر منفی اتفاقات گذشته شخص بر نسل‌های آینده
تروما نسلی یا بین‌نسلی نوعی آسیب روانی است که در نسل‌های مختلف یک خانواده، فرهنگ یا گروه تجربه می‌شود. برای مثال، فرزندان و نوه‌های افرادی که از هولوکاست جان سالم به در برده‌اند، نرخ بالاتری از مشکلات سلامت روان را تجربه می‌کنند. آسیب هایی که در گذشته اتفاق افتاده است، بر سلامت روان نسل‌های کنونی تأثیر می‌گذارد. اینکه تروما بر ژن‌های ما نیز تاثیر منفی بگذارد یک احتمال است؛ ولی به‌طور‌قطع تروما بر محیطی که در آن بزرگ می شویم تاثیر بسیاری می‌گذارد.
تروما اخلاقی؛ آسیب روانی ناشی از اخذ تصمیمات اشتباه در گذشته
آسیب اخلاقی به این معناست که فرد در موقعیتی قرار می‌گیرد که خلاف اخلاق، ارزش‌ها یا عقاید او است. این تروما اغلب در افرادی دیده می شود که در موقعیت هایی بوده اند که باید تصمیمات بزرگی در مورد زندگی دیگران می‌گرفتند و این تصمیمات در آینده باعث ایجاد دردسر و سختی غیرقابل جبرانی برای آنها شده است.
تروما نژادی؛ عواقب غیرقابل جبران نژادپرستی روی ذهن و جسم افراد
تاثیری که نژادپرستی روی ذهن و بدن یک فرد دارد، به عنوان تروما نژادی توصیف می‌شود. تروما نژادی شامل همه تاثیراتی است که نژادپرستی روی نحوه تفکر، احساس و رفتار ما می‌گذارد.
تروما ثانویه؛ واکنش منفی مغز به تجربیات تلخ دیگران
تروما ثانویه زمانی اتفاق می‌افتد که شاهد یک تروما بوده یا از نزدیک با آن در ارتباط هستید؛ درحالی‌که شخصا این تروما را تجربه نکرده‌اید. گاهی اوقات تروما ثانویه، تروما جانشین نیز گفته می‌شود. برای مثال، روزنامه‌نگارانی که در مورد رویدادهای آسیب‌زا گزارش تهیه می‌کنند، یا پزشکان شاغل در بخش حوادث و اورژانس، مهم‌ترین افراد درگیر و مبتلا به تروما ثانویه محسوب می‌شوند. در بخش بعدی مقاله نشانه های تروما را برمی‌شماریم.
اگر مهاجرت کردید برای تطابق پیدا کردن با مهاجرت بهتر است مراحل روانی مهاجرت را در مقاله آوینه ببینید.
انزوای اجتماعی و افکار و احساسات منفی؛ از مهم‌ترین نشانه‌های تروما
تروما باعث می‌شود که فرد کنترل زندگی یا موقعیت خود را از دست بدهد. اطلاع از نشانه‌های تروما به فرد مبتلا به آن کمک می‌کند تا به موقع متوجه آن شده و هرچه سریع‌تر برای درمان آن اقدام کند. برخی از مهم‌ترین نشانه های تروما عبارتند از:
-
افکار و احساسات منفی
داشتن افکار منفی در مورد خود، دیگران یا جهان، احساسات منفی مداوم مانند ترس، خشم، گناه یا شرم.
-
مشکلات حافظه
مشکل در به خاطر سپردن جنبه‌های مهم رویداد آسیب‌زا
-
بی‌حسی عاطفی
احساس بی‌حسی یا شوک عاطفی یا ناتوانی در احساس عشق یا شادی واقعی
-
انزوای اجتماعی
احساس جدایی از خانواده و دوستان یا داشتن احساس انزوای اجتماعی
-
از دست دادن علاقه
از دست دادن علاقه به فعالیت‌هایی که زمانی از آنها لذت می‌بردید
-
یادآوری مداوم گذشته
داشتن تجارب واضح که در آن جنبه‌هایی از رویداد آسیب‌زا را دوباره زنده می‌کنید، یا احساس می‌کنید که دوباره درحال‌وقوع است.
-
ترس از آینده
ترس از پایان ناگهانی یا زودهنگام زندگی، یا پیش‌بینی عدم وقوع اتفاقات خوب در زندگی
تروما برای همه اتفاق می افتد. اثرات تروما می‌تواند برای مدت طولانی باقی بماند. اطلاع از اینکه تروما روحی چیست به شما در شناسایی و درمان زودهنگام تروما و رهایی از عواقب دردناک آن کمک بسیاری می‌کند. نادیده‌گرفتن آسیب های روانی می‌تواند شما را با احساسات ناراحت‌کننده، خاطرات و اضطراب بی‌حد درگیر کرده و زندگی عادی شما را مختل کند.
درمان دارویی و شناختی؛ از انواع راه‌های درمان تروما
پردازش شناختی؛ روش درمانی گفت‌وگو محور تروما
درمان پردازش شناختی یا CPT یک دوره درمانی 12 هفته ای با جلسات هفتگی 60 تا 90 دقیقه‌ای است. در این روش، ابتدا، با درمانگر خود در مورد رویداد آسیب‌زا و اینکه چگونه افکار مرتبط‌با آن بر زندگی شما تاثیر گذاشته است گفت‌وگو می‌کنید. سپس با جزئیات در مورد آنچه اتفاق افتاده می نویسید. این فرآیند به شما کمک می‌کند تا بررسی کنید که چگونه در مورد آسیب خود فکر می کنید و راه‌های جدیدی برای زندگی با آن پیدا کنید.
مواجهه طولانی مدت؛ راه درمان تروما از طریق مواجهه با حادثه
اگر از چیزهایی که شما را به یاد رویداد آسیب‌زا می‌اندازد گریزان هستید، درمان مواجهه طولانی مدت یا PE به شما کمک می‌کند تا با این فرار مقابله کنید. این روش درمان تروما شامل 8 تا 15 جلسه است 90 دقیقه‌ای است. در اوایل درمان، درمانگر تکنیک‌های تنفسی را به شما آموزش می‌دهد تا وقتی به اتفاقی که افتاده فکر کنید، اضطراب شما را کاهش دهد. سپس، فهرستی از چیزهایی که از آنها دوری می‌کردید را تهیه می‌کنید و یاد می‌گیرید که چگونه با آنها روبرو شوید. در جلسه‌ای دیگر، تجربه آسیب زا را برای درمانگر خود بازگو می‌کنید، سپس به خانه می روید و به صدای ضبط شده خود گوش می‌دهید.
آموزش تلقیح استرس؛ علاج تروما با تغییر نحوه برخورد با استرس ناشی از حادثه
آموزش تلقیح استرس یا SIT نوعی درمان پردازش شناختی است. تمرکز بیشتر در این روش درمان تروما روی تغییر نحوه برخورد با استرس ناشی از رویداد است. در این روش با آرام کردن ذهن و بدن خود، تکنیک‌های ماساژ و تنفس و راه‌های دیگر برای متوقف کردن افکار منفی را می‌آموزید. بعد از حدود 3 ماه، باید مهارت‌هایی را فرا گرفته باشید که استرس اضافه را از زندگی شما حذف کند و بتوانید مدیریت استرس داشته باشید.
درمان دارویی؛ بهترین روش درمان تروما حاد
مغز افراد مبتلا به PTSD، تهدید را متفاوت پردازش می‌کند، به این دلیل که تعادل مواد شیمیایی به نام انتقال‌دهنده‌های عصبی در آن به هم ریخته است. تلاش مداوم برای خاموش کردن این فرآیند می‌تواند منجر‌به احساس سردی عاطفی و بی‌احساس شدن کامل فرد مبتلا شود. داروها به شما کمک می‌کنند تا از فکر‌کردن و واکنش‌دادن به آنچه رخ داده است، دست بردارید؛ واکنش‌هایی مانند کابوس دیدن و یادآوری مداوم اتفاقات بد گذشته. داروها به شما کمک می‌کنند که دیدگاه مثبت‌تری نسبت به زندگی داشته باشید و دوباره احساس عادی بودن کنید.
تروما؛ بیماری روحی حاد ولی درمان‌پذیر
درک اینکه تروما در روانشناسی چیست و تأثیرات آن بر روان و جسم، به افراد کمک می‌کند تا با تجارب آسیب‌زا بهتر کنار بیایند و از عواقب منفی آن جلوگیری کنند. شناسایی علائم و نشانه‌های تروما، اولین گام در مسیر درمان تروما است. با بهره‌گیری از روش‌های درمانی مناسب تروما مانند درمان‌های شناختی و دارویی، به بهبود کیفیت زندگی و بازسازی احساس ایمنی و کنترل کمک خواهید کرد. به یاد داشته باشید که گفتگو با متخصصان روانشناسی و ایجاد شبکه‌های حمایتی می‌تواند نقش بسزایی در فرآیند بهبودی ایفا کند. اگر شما نیز از عواقب تروما رنج می‌برید، پیشنهاد می‌کنیم با مشاورین مجرب ما درباره آن صحبت کنید تا بهترین و سریع‌تری راه درمان آن را به شما معرفی کنند.
دیدگاهتان را بنویسید