افسردگی پس از زایمان چیست؟ + علائم و درمان آن
افسردگی پس از زایمان یکی از چالش‌های روانی مهمی است که بسیاری از مادران در زایمان اول و زایمان‌های بعدی با آن مواجه می‌شوند. افسردگی بعد از زایمان بر سلامت روانی مادر تاثیر منفی می‌گذارد و ارتباط مادر با نوزاد و همسرش را کاهش داده و روی آن اثر منفی می‌گذارد. postpartum depression در ماه‌های اولیه پس از زایمان بروز می‌کند. شناخت علائم این اختلال در کنار حمایت‌های لازم برای درمان و مدیریت آن، به بهبود سلامت روانی مادران کمک می‌کند. برای اطلاع از انواع، علائم و راه‌های درمان افسردگی پس از زایمان، مطالعه این مقاله را به شما توصیه می‌کنیم.
افسردگی پس از زایمان چیست؟
افسردگی پس از زایمان نوعی افسردگی است که بعد از بچه‌دار شدن اتفاق می‌افتد و 15 درصد مادران را تحت‌تاثیر قرار می‌دهد. افراد مبتلا به افسردگی پس از زایمان دچار اوج و فرودهای عاطفی، گریه‌های مکرر، خستگی، احساس گناه و اضطراب شده و در مراقبت از کودک خود دچار مشکل می‌شوند. افسردگی پس از زایمان با دارو و مشاوره قابل درمان است. افسردگی زایمان در مادرانی که برای اولین بار زایمان می‌کنند، امری رایج و طبیعی است.
افسردگی پس از زایمان فقط روی مادر تاثیر نمی‌گذارد، بلکه رفتار مادر پس از زایمان روی فرزندان و همسر او نیز تاثیرگذار است. مادران پس از بچه‌دار شدن دچار تغییرات هورمونی، فیزیکی، عاطفی، مالی و اجتماعی می‌شوند که علائم افسردگی پس از زایمان را در او ایجاد می‌کند.
اگر قصد ازدواج دارید بهتر است قبل از هر اقدامی با فرد مورد نظرتان از جلسات مشاوره پیش از ازدواج کلینیک آوینه استفاده کنید تا بهترین تصمیم را بگیرید.
ترس از زایمان باعث اضطراب در مادر باردار می‌شود. این ترس را در مقاله توکوفوبیا چیست برایتان توضیح دادیم.
انواع افسردگی پس از زایمان
افسردگی پس از زایمان امری شایع بین مادران است و 75 درصد از مادران بعد از زایمان اول دچار علائم افسردگی می‌شوند. این آمار برای زایمان دوم به بعد تا 15 درصد کاهش می‌یابد. سه نوع مختلف از اختلالات خلقی پس از علائم افسردگی پس از زایمان وجود دارد که در این بخش آنها را معرفی می‌کنیم:
افسردگی نوزادآوری
افسردگی نوزادآوری بین 50 تا 75 درصد مادران را پس از زایمان تحت‌تاثیر قرار می‌دهد. اگر در حال تجربه افسردگی نوزادآوری هستید، گریه‌های مکرر و طولانی بدون دلیل مشخص، غم و اندوه و اضطراب را تجربه خواهید کرد. این وضعیت معمولاً در هفته اول (یک تا چهار روز) پس از زایمان شروع می‌شود. اگرچه این تجربه ناخوشایند است، اما معمولاً در عرض دو هفته پس از زایمان بدون نیاز به درمان، فروکش می‌کند. بهترین کاری که می‌توانید برای مادران در این دوران انجام دهید، حمایت از مادر و کمک گرفتن از دوستان، خانواده یا شریک زندگی او است.
افسردگی پس از زایمان
افسردگی پس از زایمان وضعیتی به مراتب جدی‌تر از افسردگی نوزاد است و از هر 7 مادر، 1 نفر را تحت‌تاثیر قرار می‌دهد. اگر قبلاً افسردگی پس از زایمان داشته‌اید، خطر ابتلا به آن در هر بارداری تا 30 درصد افزایش می‌یابد. اوج و فرودهای اخلاقی متناوب، گریه‌های مکرر، تحریک‌پذیری و خستگی زودرس، احساس گناه، اضطراب و ناتوانی در مراقبت از کودک یا خود، از مهم‌ترین علائم افسردگی پس از زایمان محسوب می‌شود.
علائم این نوع افسردگی از خفیف تا شدید متغیر است و در عرض یک هفته پس از زایمان یا به تدریج، حتی تا یک سال بعد از آن ظاهر شده و باقی می‌ماند. اگرچه علائم بیماری چندین ماه طول می‌کشد، ولی درمان مادر با روان‌درمانی یا داروهای ضد‌افسردگی در کاهش دوران این بیماری بسیار موثر است.
روان‌پریشی پس از زایمان
روان‌پریشی پس از زایمان شکل بسیار شدید افسردگی پس از زایمان محسوب می‌شود و نیاز به مراقبت فوری پزشکی دارد. این وضعیت نسبتاً نادر است و از هر 1000 نفر فقط 1 نفر را بعد از زایمان آن را تجربه می‌کند. علائم روان‌پریشی پس از زایمان به سرعت پس از زایمان رخ می‌دهد و شدید است و از چند هفته تا چند ماه ادامه می یابد.
مهم‌ترین علائم روان‌پریشی پس از زایمان شامل بی‌قراری شدید، گیجی، احساس ناامیدی و شرم از خود، بی‌خوابی، پارانویا، هذیان یا توهم، بیش‌فعالی، گفتار سریع و مانیا است. روان‌پریشی پس از زایمان نیاز به مراقبت فوری پزشکی دارد، زیرا خطر خودکشی و آسیب‌رساندن به نوزاد در این دوران افزایش می‌یابد. درمان روان‌پریشی پس از زایمان شامل بستری شدن در بیمارستان، روان‌درمانی و مصرف دارو خواهد بود.
بسیاری از افراد پس از زایمان دچار افسردگی می‌شوند. افسردگی نوزادآوری و افسردگی پس از زایمان علائم مشابهی دارند. با این حال، علائم افسردگی نوزادآوری حدود 10 روز طول می‌کشد و شدت کمتری از افسردگی بعد از زایمان دارد. در افسردگی بعد از زایمان، علائم بیماری هفته‌ها یا ماه‌‌ها طول می‌کشد و شدیدتر است.
اگر با همسر خود مشکل دارید باید از زوج درمانی استفاده کنید. در مقاله زوج درمانی چیست کلینیک آوینه این موضوع را بیشتر توضیح دادیم.
مهم‌ترین علائم افسردگی پس از زایمان
برخی از مادران از بیان علائم بیماری افسردگی بعد از زایمان به پزشک معالج یا همسرشان احساس شرمساری می‌کنند یا احساس می‌کنند که مادر خوبی نیستند که این احساس را تجربه می‌کنند؛ درصورتی‌که افسردگی پس از زایمان بین مادران بسیار شایع است. اگر به تازگی زایمان کرده‌اید و برخی از موارد زیر را تجربه می‌کنید، به احتمال بالا دچار افسردگی پس از زایمان شده‌اید:
- احساس غم، بی ارزشی، ناامیدی یا گناه.
- نگران بودن بیش از حد یا احساس سرگیجه.
- از دست دادن علاقه به سرگرمی‌ها یا چیزهایی که زمانی از آنها لذت می‌بردید.
- تغییر در اشتها یا نخوردن.
- از دست دادن انرژی و انگیزه.
- مشکل در خوابیدن یا تمایل به خواب دائمی.
- گریه بی‌دلیل یا بیش از حد.
- مشکل در تفکر یا تمرکز.
- افکار خودکشی یا آرزوی مرگ.
- علاقه نداشتن به کودک یا احساس اضطراب در اطراف نوزاد.
- افکار صدمه‌زدن به کودک یا احساس اینکه فرزندتان را نمی‌خواهید.
اگر فکر می‌کنید افسردگی پس از زایمان دارید، سریعا در این مورد با پزشک معالج‌تان آن را مطرح کنید. متخصص زنان و زایمان، پزشک عمومی و روانشناسان، مهم‌ترین افرادی مسحوب می‌شوند که اجازه و توان کمک به مادران مبتلا به افسردگی بعد از زایمان را دارند.
روش های تشخیص افسردگی پس از زایمان
هیچ نوع آزمایش خاصی و برای تشخیص افسردگی پس از زایمان وجود ندارد و تشخیص این بیماری بر‌عهده پزشک معالج است. پزشک معالج در طول ویزیت بیمار با بحث در مورد سابقه سلامتی مادر، احساسی که از زمان زایمان داشته است، معاینه فیزیکی، معاینه لگن و تست‌های آزمایشگاهی افسردگی بعد از زایمان را تشخیص می‌دهد.
بسیاری از پزشکان برای غربالگری افسردگی دو یا سه هفته پس از زایمان برنامه‌ریزی می‌کنند. پزشک معالج از مادر می‌پرسد که چه احساسی دارد و وضعیت کودک او چگونه است. پزشک معالج به این دلیل آزمایش خون را برای مادر تجویز می‌کند که افسردگی پس از زایمان علائمی مشابه با بسیاری از بیماری‌های تیروئید دارد.
اگر همراه فصل خلق و خوی شما عوض می‌شود دچار افسردگی فصلی شدید. در مقاله درمان افسردگی فصلی بیشتر در مورد این مشکل بخوانید.
رایج ترین روش های درمان افسردگی پس از زایمان
درمان افسردگی پس از زایمان بسته‌به نوع و شدت علائم مادر مبتلا متفاوت است. گزینه‌های درمانی این بیماری شامل داروهای ضد اضطراب یا ضد افسردگی، روان درمانی و مشارکت گروهی حمایتی می‌شود. درمان روان پریشی پس از زایمان شامل مصرف دارو برای درمان افسردگی، اضطراب و روان پریشی می‌شود. همچنین ممکن است بیمار طبق نظر پزشک معالج برای چند روز در مرکز درمانی بستری شود تا زمانی که به حالت پایدار برسد. اگر مادر به این درمان پاسخ ندهد، الکتروشوک درمانی (ECT) دیگر راهکار موثر برای درمان این بیماری است.
پزشک معالج داروهای ضد افسردگی را برای مدیریت علائم افسردگی پس از زایمان تجویز می‌کند. داروهای ضد افسردگی به تعادل مواد شیمیایی موجود در مغز کمک می‌کنند که این تعادل بر خلق‌وخوی مادر تاثیر مثبت می‌گذارد. اگر مادر درحال شیردهی به نوزاد باشد، مصرف دارو باید طبق نظر و دستور پزشک معالج انجام شود؛ زیرا داروها می‌توانند از طریق شیر مادر به کودک منتقل شوند. با این حال، سطح انتقال دارو از مادر به نوزاد پایین است و بسیاری از داروهای ضد افسردگی بی‌خطر در نظر گرفته می‌شوند. برخی از داروهای ضد افسردگی رایج برای درمان افسردگی پس از زایمان عبارتند از:
- مهارکننده‌های انتخابی بازجذب سروتونین (SSRIs) مانند سرترالین (Zoloft) و فلوکستین (Prozac).
- مهارکننده‌های بازجذب سروتونین و نوراپی نفرین (SNRIs) مانند دولوکستین (Cymbalta) و دسوونلافاکسین (Pristiq).
- بوپروپیون (Wellbutrin یا Zyban).
- داروهای ضد‌افسردگی سه‌حلقه‌ای (TCAs) مانند آمی تریپتیلین (Elavil) یا ایمی پرامین (Tofranil).
به خاطر داشته باشید که حداقل سه یا چهار هفته طول می‌شد تا داروهای ضد افسردگی عمل کنند. قبل از قطع دارو با پزشک معالج خود درباره این کار صحبت و از او کسب اجازه کنید؛ زیرا قطع زودهنگام دارو می‌تواند باعث بازگشت علائم بیماری شود.
افسردگی پس از زایمان؛ اختلال شایع و آسیب‌رسان در مادران
افسردگی پس از زایمان یک اختلال شایع و جدی بین مادران است که روی سلامت روانی و روابط خانوادگی آنها تاثیر منفی می‌گذارد. شناسایی زودهنگام علائم و درخواست کمک مادر از متخصصین می‌تواند به بهبود سریع‌تر و مؤثرتر این وضعیت کمک کند. اگر کسی که می‌شناسید با این مشکل مواجه است، سریعا او را به مراجعه به پزشک معالج توصیه کنید. کلینیک روانپزشکی آوینه آماده ارائه کمک به مبتلایان به افسردگی بعد از زایمان و خانواده مادر مبتلا به آن است.
دیدگاهتان را بنویسید